De vergeten schakel in herstel: het vrouwelijk brein en de menopauze

Fotocredit: Freepik.com

Van overgang naar ontregeling, of naar transformatie?

Miljoenen vrouwen wereldwijd bereiken jaarlijks de midlife-fase. Het is de fase waarin hun lichaam verandert, hun hormoonhuishouding verschuift en waarin ze, meer dan ooit, hun draai proberen te vinden tussen werk, gezin, ouderschap, mantelzorg en maatschappelijke druk. Tegelijkertijd stijgt het aantal vrouwen dat in deze levensfase uitvalt door burn-out, aanhoudende lichamelijke klachten of cognitieve problemen zoals brain fog, verminderde concentratie en slaapproblemen.

Toeval? Allesbehalve.

Neuroscientist Dr. Lisa Mosconi, directeur van het Women's Brain Initiative (Weill Cornell Medicine, VS), onderzoekt al jaren het effect van hormonale veranderingen op de hersenen van vrouwen. Haar baanbrekende werk laat zien dat de menopauze niet alleen een hormonale transitie is, maar ook een neurologische transitie. Een shift in het brein met diepgaande implicaties voor cognitieve veerkracht, stemming, geheugen, stressregulatie én lichamelijk herstel.

De menopauze begint in het brein

Waar de meeste mensen denken dat de menopauze vooral een reproductief systeem betreft, toont Mosconi met neuro imaging aan dat de eerste veranderingen in het brein zichtbaar zijn, vaak al ver vóór de laatste menstruatie. De afname van oestrogeen, een hormoon met krachtige neuro protectieve werking, beïnvloedt letterlijk de hersenfunctie:

• Minder connectiviteit tussen hersengebieden

• Toename in neuro-inflammatie

• Dalende energieproductie in hersencellen

• Verhoogde kwetsbaarheid voor stress, stemmingswisselingen en burn-out

Het is dan ook geen toeval dat veel vrouwen tussen hun 40e en 55e te maken krijgen met mentale uitputting, angst, cognitieve achteruitgang of een gevoel van ‘er niet meer bij kunnen’. In plaats van deze klachten los te benaderen als ‘burn-out’ of ‘somberheid’, is een integrale visie die het vrouwelijk brein, hormoonstelsel én levensfase verbindt van belang.

Waarom REAKIRA dit zo serieus neemt

Bij REAKIRA Herstelacademie zien we vrouwen in de ‘midlife-fase’. Vrouwen die vaak al veel geprobeerd hebben, maar bij wie herstel vastloopt. In ons residentiële of semi-residentiële programma maken we zichtbaar hoe lichamelijke uitputting, mentale klachten en hormonale disbalans met elkaar verweven zijn.

Wij werken vanuit een geïntegreerd zorgmodel waarin lichaamsgerichte begeleiding, neuro-endocrine kennis, leefstijl, systeem en existentiële en zingevingsvraagstukken centraal staan.

Wat we doen en waarom het werkt

1. Lichaamsgerichte integratie
   We gebruiken het lichaam als toegangspoort: via ademwerk, beweging, voedingsinterventies en lichaamsbewustzijn versterken we de stress-as (HPA) en herstellen we de connectie met het autonoom zenuwstelsel.

2. Hormoonbewust herstel
   Samen met orthomoleculair specialisten kijken we naar voeding, oestrogeenhuishouding, ontstekingswaarden en darmgezondheid. Cruciale factoren voor hersengezondheid in de overgang.

3. Context en identiteit
   Vrouwen in deze levensfase dragen vaak veel: zorgen voor ouders, kinderen, werkdruk, veranderend zelfbeeld. We bieden ruimte om oude rollen los te laten en nieuwe betekenis te vinden. Niet als ‘eindpunt’, maar als begin van een volgende fase.

4. Neurowetenschappelijk onderbouwd
   Ons programma (gemiddeld 80 uur begeleiding per maand) richt zich op het creëren van nieuwe neurale verbindingen via herhaalde ervaring, emotionele integratie en systemisch werk. Dit is precies de manier waarop neuroplasticiteit wordt geactiveerd.

5. Geen standaardinterventie maar persoonlijke transitie
   Elke vrouw volgt bij ons een maatwerktraject, met een trans disciplinair team van therapeuten, ervaringsdeskundigen en begeleiders. Niet het probleem staat centraal, maar de mens in transitie.

Herstel is geen terugkeer naar wie je was, maar een stap naar wie je kunt worden

In een samenleving die vooral focust op presteren en jong blijven, biedt de menopauze weinig ruimte voor kwetsbaarheid of heroriëntatie. Maar volgens ons ligt in deze fase juist de potentie voor diepe vernieuwing.

Als we het brein van vrouwen serieus nemen. Als we begrijpen dat uitputting soms geen mentale stoornis is, maar een biologische transitie die om bedding vraagt. En als we herstel benaderen als een integrale ‘herverbinding’ van lichaam, brein, context en zingeving.

Bij REAKIRA zien we het gebeuren. Binnenkomen als schim van zichzelf en na vier weken met hernieuwde energie, helderheid en kracht de herstelacademie weer verlaten. Niet omdat alles ‘weg’ is. Maar omdat er opnieuw verbinding is ontstaan.

Want dát is het begin van herstel.

Herstel met lef. Groei met Visie!

Gezonde groet,

Dr. Jeroen de Jong

Founder | DGA

Bronnen

Mosconi, L. (2018). The XX Brain: The Groundbreaking Science Empowering Women to Maximize Cognitive Health and Prevent Alzheimer's Disease. Avery.

Mosconi, L., Berti, V., Quinn, C., McHugh, P., Petrongolo, G., Varsavsky, I., ... & de Leon, M. J. (2017). Sex differences in Alzheimer risk: Brain imaging of endocrine vs chronologic aging. Neurology, 89(13), 1382–1390. https://doi.org/10.1212/WNL.0000000000004353

Mosconi, L. (2020). Brain energy rescue: How diet and hormones influence female brain aging. Presentation, Women's Brain Initiative.