Gezondheid in een Toxische Maatschappij – Tijd voor een Fundamenteel Andere Koers

Waarom zelfzorg niet werkt als het systeem je uitput.

In onze tijd lijkt gezondheid een maatschappelijk doel op zich geworden. We stoppen massaal tijd, geld en energie in gezonder leven: we volgen dieettrends, nemen supplementen, laten ons adviseren door experts op social media, sluiten sportabonnementen af en zoeken naar de nieuwste behandelingen – regulier of alternatief. Gezondheid is zelfs een identiteitskenmerk geworden. Wie vitaal oogt, wordt succesvol gevonden. Maar intussen stijgt het aantal mensen met chronische fysieke én mentale klachten. In Nederland had in 2022 maar liefst 59% van de bevolking één of meerdere chronische aandoeningen. Dat zijn ruim 10,4 miljoen mensen. De vraag is dan: hoe kan dat?

De cultuur als drijvende kracht achter ziekte

Veel mensen denken bij ziekte nog steeds aan een defect in het lichaam of de hersenen. Maar we kijken zelden naar de cultuur waarin we leven als bron van structurele ontregeling. En die cultuur is op veel fronten problematisch. Denk aan:

• De constante druk om te presteren, al vanaf de basisschool. Kinderen worden afgerekend op cijfers en prestaties, terwijl rust, spel en creativiteit worden gereduceerd tot luxe.

• Het negeren van emoties, vooral in de professionele sfeer. Gevoelens horen niet op de werkvloer, zo is de heersende overtuiging. Maar emoties die je niet mag uiten, zet je om in spanning. En spanning zoekt vroeg of laat zijn weg via het lichaam.

• Het najagen van onrealistische ideaalbeelden, gevoed door sociale media en prestatiemaatschappij. We moeten succesvol zijn, slank, aantrekkelijk, productief, sociaal vaardig, ‘werkgelukkig’ en bovenal veerkrachtig. De lat ligt onmenselijk hoog – en leidt juist tot uitputting, onzekerheid en afbrokkeling van zelfvertrouwen.

Onze samenleving genereert structurele stress. Niet als incident, maar als basisritme van het dagelijks leven. En chronische stress beïnvloedt werkelijk alles: onze spijsvertering, immuniteit, hormoonhuishouding, slaap, stemming, pijnervaring, gedragsregulatie. Het is een sluipende ondermijning van ons welzijn.

Angst als stille onderstroom

Onder al deze dynamieken ligt een diepere kracht: ANGST. Angst om niet goed genoeg te zijn. Angst om buitengesloten te worden. Angst om te falen. Angst om kwetsbaar te zijn. In veel werkomgevingen is het veiliger om je aan te passen dan om je uit te spreken. We houden ons groot, blijven doorgaan en leggen de lat nog hoger – uit angst dat we anders als zwak, lastig of niet-bruikbaar worden gezien. Maar angst die geen ruimte krijgt, verhardt. Ze zet zich vast in het lichaam, het brein, in relaties – en uiteindelijk in ziekte. Het is een stille onderstroom die alles beïnvloedt, maar zelden besproken wordt.

De blinde vlek van werkgevers en organisaties

Ook organisaties investeren fors in gezondheid en preventie. Ze kopen trainingen in over vitaliteit, mentale veerkracht, werkgeluk of mindfulness. Ze zetten apps in voor stressregulatie of ontwikkelen programma’s rond leefstijl. Toch daalt het ziekteverzuim niet. Integendeel: het langdurig verzuim in Nederland zit al jaren op een structureel hoog niveau, zeker in sectoren als zorg, onderwijs en overheid.

Wat gebeurt hier?

De blinde vlek van veel werkgevers is dat zij gezondheid benaderen als individuele verantwoordelijkheid van de werknemer, los van de bredere werkcultuur of maatschappelijke context. De impliciete boodschap is: “We geven je tools om sterker te worden, zodat je onze eisen beter aankunt.”

Maar: wat als juist die eisen het probleem zijn?

Wat als de manier waarop organisaties zijn ingericht – hiërarchisch, controlerend, prestatiegedreven, gericht op targets en efficiëntie – zélf ziekmakend is?

Wat als veiligheid, vertrouwen, ruimte voor emoties, onderlinge verbondenheid, zinvol werk en autonomie geen ‘extraatjes’ zijn, maar de absolute basis voor gezondheid en duurzame inzetbaarheid?

Dan moeten we stoppen met symptoombestrijding en beginnen aan een cultuuromslag.

REAKIRA als wegwijzer naar een gezondere realiteit

Bij REAKIRA Herstelacademie geloven we dat echte gezondheid begint bij een radicale eerlijkheid over de context waarin mensen functioneren. We bieden een plek waar ruimte is voor herstel, reflectie en heroriëntatie – niet alleen voor mensen die vastlopen, maar ook voor organisaties die durven kijken naar hun eigen rol in het ontstaan van klachten.

Wij combineren medische, psychologische en ervaringsgerichte kennis tot integrale programma’s waarin niet de klacht maar de mens centraal staat. We creëren tijd, rust, verbondenheid en richting. Niet alleen om mensen op de been te houden, maar om werkelijk te helen.

Tot slot: een andere koers is mogelijk

De cijfers spreken voor zich. De gezondheidscrisis is geen incident, maar een systeemprobleem. En dat systeem – dat zijn wij. Als mens, als werknemer, als organisatie, als samenleving. Willen we het tij keren, dan vraagt dat moed, visie en bereidheid tot verandering.

Het begint bij het stellen van nieuwe vragen:
Niet: hoe houden we mensen langer overeind?
Maar: hoe creëren we omgevingen waarin mensen niet meer ziek worden van het leven zelf?

Daar ligt de werkelijke uitdaging. En daar ligt ook de belofte van een gezondere toekomst.

Herstel met lef. Groei met Visie!

Gezonde groet,

Dr. Jeroen de Jong

Founder | DGA